महाराष्ट्र विधान भवन हे राज्याच्या लोकशाही व्यवस्थेचे मंदिर. येथे ठराव, चर्चा, निर्णय हे केवळ जनतेच्या भल्यासाठी व्हावे, अशी सर्वसामान्यांची अपेक्षा असते. पण अलीकडेच या मंदिरात घडलेली हाणामारी पाहून संपूर्ण महाराष्ट्र हादरला आहे. हे केवळ राजकीय पक्षांचे मतभेद नव्हते, तर लोकशाहीच्या आदर्शांची झालेली चेष्टा होती.
घटनाक्रम : संसद नव्हे, पण आखाडा
सत्ताधारी आणि विरोधक यांच्यात विधान भवनात जे घडले, ते कोणत्याही लोकशाही राज्यासाठी लज्जास्पद होते. दोन्ही बाजूंनी आरोप-प्रत्यारोप, धक्काबुक्की, अपशब्द आणि हातघाईचा प्रकार झाला. समाजमाध्यमांवर या घटनेची व्हिडिओ क्लिप व्हायरल झाली आणि नागरिकांनी संताप व्यक्त केला.
ज्यांना लोकांनी प्रतिनिधी म्हणून निवडून दिले, त्यांच्याकडून असे वर्तन अपेक्षितच नव्हते. लोकशाहीचे शास्त्र सांगते — विरोध असला तरी सभागृहात तो सभ्य भाषेत, नीतीने व्यक्त व्हावा. परंतु येथे सर्व सीमा ओलांडल्या गेल्या.
राजकीय संस्कृतीचा अधःपात
महाराष्ट्राला पुरोगामी विचारसरणीचा अभिमान आहे. समाजसुधारणेपासून ते स्वातंत्र्य चळवळीपर्यंत महाराष्ट्र नेहमीच पुढे होता. पण आजच्या या घटनेने महाराष्ट्राच्या राजकीय संस्कृतीवर काळं बिंब उमटलं आहे.
लोकसभेत वाद झाला, तर तो समजण्यासारखा असतो; परंतु विधिमंडळात हाणामारी होणे म्हणजे राजकारणात संयमाचा अभाव आणि संवादाचा अपयशच दर्शवतो. ही गोष्ट तरुण पिढीला काय संदेश देत आहे?
जनतेचा विश्वास डळमळीत
लोकांनी निवडणुकीत मतदान करताना उमेदवारांकडे अनेक अपेक्षा ठेवलेल्या असतात. शिक्षण, आरोग्य, विकास, रोजगार याबाबत ठोस पावले उचलली जातील, असे वाटून लोक प्रतिनिधींना निवडून देतात. पण सभागृहात जर हेच लोक स्वतःचे भांडण चवताळून, हातघाईपर्यंत जात असतील, तर जनता कोणाकडे आशेने पाहणार?
ही केवळ विधान भवनातील घटना नाही, तर ती जनतेच्या मनातील विश्वासाचा अपमान आहे.
कायद्याचा अपमान
विधान भवनात प्रत्येक सदस्याला एका विशिष्ट आचारसंहितेचा अवलंब करणे बंधनकारक आहे. या आचारसंहितेचा भंग केल्यावर योग्य ती कारवाई केली जाते. तरीही यावेळी संबंधितांवर कठोर कारवाई होईल का, याबद्दल जनतेच्या मनात शंका आहे.
जर असे प्रकार वारंवार घडत राहिले, आणि त्यावर फक्त मौखिक निषेध केला गेला, तर उद्या कुणीही या लोकशाही व्यवस्थेला गांभीर्याने घेणार नाही.
समाजमाध्यमांवर संताप
या घटनेनंतर समाजमाध्यमांवर प्रचंड संताप व्यक्त होत आहे. “हे लोक आपले प्रतिनिधी आहेत का?”, “आम्ही अशा लोकांना मत देतो?”, “लोकशाहीचा अखेरचा दिवस कधी येणार?” असे प्रश्न विचारले जात आहेत.
सामान्य जनता हताश आहे. त्यांच्या दैनंदिन आयुष्यातील प्रश्न सोडवण्यासाठी निवडून दिलेले लोक जर आपलेच प्रश्न सोडवण्याऐवजी सभागृहात हाणामारी करत असतील, तर हा लोकशाहीचा पराभवच आहे.
इतिहासात डाग म्हणून नोंद
महाराष्ट्र विधान भवनात असे प्रकार आधीही झाले आहेत, पण वेळोवेळी लोकशाहीच्या हितासाठी ते थांबवले गेले. यावेळचा प्रकार मात्र इतका गंभीर आहे की, त्याची नोंद महाराष्ट्राच्या राजकीय इतिहासात काळ्या अक्षरांनी होईल.
लोकशाहीच्या अधोगतीची सुरुवात?
आज जर लोकशाहीच्या मंदिरात असे वर्तन सुरू राहिले, तर उद्या लोकशाही टिकेल का, असा प्रश्न निर्माण होतो. लोकशाहीचा खरा अर्थ केवळ निवडणुका नाहीत, तर सार्वजनिक जीवनात आदर्श वर्तन ठेवणे आणि लोकांच्या प्रश्नांवर शांततेत संवाद साधणे हेच आहे.
मार्ग काय?
- कठोर कारवाई: या घटनेत दोषी असलेल्या सर्व सदस्यांवर कठोर शिस्तभंग कारवाई होणे गरजेचे आहे.
- जनजागृती: जनतेने अशा घटनांबद्दल आवाज उठवणे आणि समाजमाध्यमांवर सक्रिय होणे आवश्यक आहे.
- नैतिक जबाबदारी: राजकारण्यांनी स्वतःहून नैतिक जबाबदारी स्वीकारून क्षमा मागावी आणि सभागृहाच्या शिस्तीचे पालन करावे.
महाराष्ट्र विधान भवनातील हाणामारी ही केवळ एका दिवशी घडलेली घटना नाही, ती आपल्या लोकशाही मूल्यांची जाणीव करून देणारी धोक्याची घंटा आहे. राजकीय पक्षांनी आणि त्यांच्या नेत्यांनी याचा गांभीर्याने विचार केला पाहिजे.
लोकशाही ही केवळ मतदानाचा उत्सव नाही, तर ती एक संस्कृती आहे — आदर, संयम, आणि शिस्त यांची. ही संस्कृती जपली नाही, तर उद्या सामान्य जनता तुमच्याकडे विश्वासाने पाहणार नाही, हे सर्वांनी लक्षात ठेवायला हवे.
